Լեռնային Ղարաբաղը հրապարակային դիվանագիտության սարդոստայնում

Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուի հետ ասուլիսում հայտարարեց, որ Երևանը մինչև հիմա չի տվել իր համաձայնությունը 2+3 (Ադրբեջանի ու Հայաստանի ԱԳ նախարարներ և ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահներ) ձևաչափով բանակցություններին Համբուրգում: Մամեդյարովը բացատրեց, որ նախօրեին հարցը քննարկել է ԵԱՀԿ հատուկ ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկի հետ, բայց հստակ պատասխան չի ստացել: «Ադրբեջանը պատրաստ է Հայաստանի հետ ցանկացած շփման, ցանկացած ձևաչափով: Հանդիպումը Համբուրգում նախարարների մասնակցությամբ ցույց կտար լուրջ վերաբերմունքը այդ հարցին»՝ մեջբերում են նախարարին Բաքվի ԶԼՄ-ները: Նա նաև պատմել է, որ բանակցային գործընթացում որոշ դադար է, թեպետ Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպումից հետո կարելի էր հակառակը՝ աշխուժացում սպասել: Մամեդյարովի խոսքով Երևանը հնարավորինս «փորձում է խուսափել» բանակցություններից: «Զորքերի շփման գծում լարում միշտ է եղել, պատճառը Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներում հայկական զինուժի ներկայությունն է»՝ եզրափակել է ԱԳ նախարարը:
Բաքուն առաջին անգամ չէ նման հայտարարություններ անում և ամեն անգամ ծագում է հասցեատիրոջ հարցը: Մամեդյարովը կարծում է, որ «Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպումից հետո կարելի էր հակառակը՝ աշխուժացում սպասել»: Բայց Ադրբեջանը չի ստորագրել Սանկտ Պետերբուրգի հայտարարությունը Լեռնային Ղարաբաղում ապրիլյան պատերազմից հետո հակամարտող կողմերի շփման գծում վերահսկողության համակարգի և միջազգային դիտորդների տեղակայման մասին, որ առաջարկում էր Մոսկվան: Ճիշտ է, Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպումից հետո տեղեկություն տարածվեց, որ օգոստոսին նախատեսվում է Ադրբեջանի ու Հայաստանի նախագահների հերթական հանդիպումը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մասնակցությամբ: Բայց հանդիպում չեղավ: Իմ կարծիքով՝ Մոսկվան չնահաջեց ԵԱՀՄ ՄԽ-ի հետ համաձայնեցված դիրքերից:

Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն Մամեդյարովի հետ համատեղ ասուլիսներից մեկում ինտրիգային թեզիս ներմուծեց. «Ռուսաստանն ուներ կոնֆլիկտի կարգավորման նախաձեռնություններ Մինսկի խմբից դուրս: Ես ասել եմ, որ Թուրքիան այս հարցում Ադրբեջանի կողքին է»: Հնարավոր է՝ ինչ-որ դիվանագիտական կուլուարներում Մոսկվան քննարկել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին զուգահեռ մեխանիզմի ստեղծման հարցը, բայց պաշտոնական մակարդակով այդ դիրքորոշումը երբեք չի հնչել: Սա՝ մեկ: Երկրորդ՝ նույնիսկ եթե կա նման նախագիծ, առանց Երևանի մասնակցության նրա իրականացումը հնարավոր չէ: REGNUM-ի տեղեկություններով՝ Բաքվի ու Երևանի միջև անդրկուլիսային բանակցություններ այդ ուղղությամբ վարվել են: Բոլոր դեպքերում Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի տարեգրության մեջ արձանագրված են ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի խոսքերը, որ «բոլոր պայմանավորվածությունները սեղանի վրա են, մենք մոտ ենք նրանց ձեռքբերմանը»:

Այդ պայմանավորվածությունների մանրամասները բացելը Լավրովն այն ժամանակ դիվանագիտորեն մերժեց: Բայց ՏԱՍՍ-ին հաջորդ հարցազրույցում նա ասում էր, որ «Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի շուրջ ստեղծված իրավիճակը տեղից շարժել թույլ կտա Ղարաբաղի շուրջ շրջանների ազատագրումը՝ ԼՂ կարգավիճակի հարցի համաժամանակյա լուծման դեպքում» և ճշտում էր, որ «շատ կարևոր է վերադառնալ այն գաղափարներին, որ ամրագրված են Ռուսաստանի, Ադրբեջանի ու Հայաստանի համատեղ հայտարարություններում դեռ 3−4 տարի առաջ, երբ հանդիպումներ էին կայանում մեր երկրների նախագահների մասնակցությամբ»: Բայց դա Մինսկի խմբի պատրաստած մադրիդյան սկզբունքներն են, այլ ոչ թե ինչ-որ «Լավրովի ծրագիր», որի մասին շատ գրում էին ու բարձր խոսում էին ադրբեջանական ու թուրքական ԶԼՄ-ները: Հետագայում էլ Մոսկվան, հակամարտող կողմերին կոնֆլիկտի խաղաղ կարգավորման կոչ անելով, չի ստվերել ԵԱՀԿ ՄԽ ջանքերը: Ահա ինչու առեղծվածային է հարցը՝ ի՞նչն է դառնալու Համբուրգում Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հնարավոր հանդիպման «հաշվետվության կետը»: Եվ ընդհանրապես ինչ-որ հարցով պայմանավորվելու ցանկություն կա՞: Նախ և առաջ Բաքվում:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հասարակայնության ներկայացուցիչների հետ Թերթերի շրջանում հանդիպմանը հայտարարեց. «Մենք չենք պատրաստվում ռազմական ճանապարհով վերադարձնել ոչ Էրիվանը, ոչ Մեղրին, ոչ Գորուսը: Սակայն ես վստահ եմ, որ ժամանակը կգա և մենք՝ ադրբեջանցիներս, կվերադառնանք մեր պատմական հողերը: Մենք դա կանենք հետևողական քաղաքականությամբ, խաղաղ ճանապարհով: Բոլոր օբյեկտիվ պատճառներն ասում են, որ այդ օրը կգա… Վերադարձի համար անհրաժեշտ է մտածված ռազմավարություն, հայեցակարգ, որը կա: Մեր ռազմավարական գիծը որոշված է, և մենք ամեն տարի ձեռնարկելու ենք մարտավարական քայլեր»: Բայց ո՞րն է նախագահի հայտարարած «հայեցակարգը, ռազմավարությունը և մարտավարությունը»: Ըստ Ալիևի՝ դա «առաջինը՝ պատմության հարցն է, երկրորդը՝ արդարության հարցը, և մենք երբեք թույլ չենք տա երկրորդ հայկական պետության ստեղծումը»: Այս դեպքում իմաստ չունի նախագահ Ալիևի հետ պատմական բանավեճի մեջ մտնել, մենք իրավիճակը գնահատում ենք Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի բանակցային գործընթացին Բաքվի քաղաքական-դիվանագիտական դիրքորոշման տեսակետից:

Առայժմ ամեն ինչ հանգում է «խոսել առանց պայմանավորվածությունների, հանդիպել առանց արդյունքների բանաձևին», քանի դեռ ԵԱՀԿ ՄԽ կոնֆլիկտի կարգավորման առանցքային տարրերի վերաբերյալ երկու միատեսակ գերակայություններ ունի՝ տարածքներ և Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակային հարցերը: Այլ հարց է, եթե Համբուրգում ԱԳ նախարարները պայմանավորվելու են Վիեննայում ու Սանկտ Պետերբուրգում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների սցենարի շարունակման պայմանների ու հնարավորությունների վերաբերյալ՝ վերահսկողություն և միջազգային դիտորդներ կոնֆլիկտի գոտում: Բոլորովին այլ հարց է, եթե Բաքվի ու Երևանի հեռակա բանավեճը վարվում է«զուգահեռ օրակարգով»:
Օրերս Հայաստանի նախագահի մամլո քարտուղարը «Ազատությանը» ասաց, որ «Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման փաթեթը արձանագրում է Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև ցամաքային կապի անհրաժեշտությունը, ինչ-որ անկլավային կարգավիճակի մասին խոսք լինել չի կարող: Խոսքը Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը միացնող ցամաքային ճանապարհի մասին չէ միայն, այլ լայն, անվտանգ և անընդմեջ ցամաքային կապի, որը ամբողջությամբ պաշտպանված է Ադրբեջանի ցանկացած ոտնձգությունից»:

Հետաքրքիր է՝ բացի պարոն Հակոբյանից, ուրիշ ո՞վ է տեսել «առաջարկների փաթեթը», և ինչո՞ւ են այդ մասին բոլորը լռում: Այդ փաստաթղթի քննարկմանը չէ՞ այդպես ձգտում Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը՝ պնդելով Հայաստանի ԱԳ նախարարի հետ հանդիպման անհրաժեշտությունը: Ո՞վ կբացատրի իրավիճակը ու կպատասխանի հարցերին:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Իրավիճակը լավագույնս կարող է բացատրել միայն ու միայն Սերգեյ Լավրովը, որ շատ հաճախ է հանդիպում ադրբեջանցի ու թուրք գործընկերների հետ և համառորեն չի հրաժարվում շփման գծում խաղաղապահների տեղակայումից: Իսկ ընդհանրապես՝ ի՞նչ իրավիճակ, նախ պետք է սահմանել իրավիճակը, հետո հանդիպման հնարավորությունները, պայմանները, օրակարգը, նոր միայն անդրադառնալ հնարավոր արդյունքին: Սերգեյ Լավրովը հիանալի տիրապետում է ոչ միայն բուն, այլև զուգահեռ գործընթացներին: Առայժմ չի ստացվում միայն վերջակետելը: Բայց դա արդեն ԱԳ նախարարների մակարդակը չէ:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ